Κύμη, το μπαλκόνι του Αιγαίου

Παλαιότερα ονομαζόταν και Κούμη. Κάποιοι φιλόλογοι υποστηρίζουν ότι είναι παραφθορά του αρχαίου «Κώμη», άλλοι το συνδέουν με το όνομα μιας αμαζόνας και άλλοι, ότι η ρίζα της λέξης ανάγεται στο ουσιαστικό «κύμα». Δεδομένη θεωρείται από τους επιστήμονες Έλληνες και ξένους, η ιστορική σχέση μεταξύ Ευβοϊκής Κύμης και Κύμης στην Καμπανία, της πρώτης δηλαδή ελληνικής αποικίας στην Ιταλία. Εκεί οι Ευβοείς έφθασαν το 750 περίπου π.Χ. και ανάμεσα στα άλλα έφεραν μαζί τους και τους γραπτούς χαρακτήρες του ευβοϊκού αλφάβητου, βάσει του οποίου οι ντόπιοι δημιούργησαν μετέπειτα το λατινικό αλφάβητο.

Ιστορία
Οι μέχρι στιγμής ανασκαφές έχουν φέρει στην επιφάνεια λείψανα υστεροελληνικού και γεωμετρικού οικισμού, δηλαδή της εποχής των αποικισμών. Την περίοδο της δυτικής κυριαρχίας στην Εύβοια (1204-1470) η Κύμη είναι γνωστή ως λιμάνι (porto Ckimi). Την τελευταία περίοδο της τουρκοκρατίας, αναπτύσσεται οικονομικά, χάρη στην παραγωγή και το εμπόριο του κρασιού. Κατά την επανάσταση του 1821, στην οποία παίρνει μέρος, υφίσταται μεγάλες καταστροφές. Από την δεκαετία του 1830 μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα, η Κύμη γνωρίζει μια περίοδο οικονομικής ακμής, λόγω του εμπορίου των τοπικά παραγομένων γεωργικών προϊόντων (κρασί, λάδι, μετάξι) αλλά και κάρβουνου. Ειδικά οι εξαγωγές κρασιού, κυρίως προς την Γαλλία, ευνοούν την συσσώρευση πλούτου στην Κύμη, πλούτου που κατά ένα μεγάλο μέρος διατίθεται στην κατασκευή πολυτελών σπιτιών. Την περίοδο αυτή δημιουργείται στην ευρύτερη περιοχή της Κύμης ένα στυλ αρχιτεκτονικής με τοπικά χαρακτηριστικά. Κατά τον 20ο αιώνα, μοιραία, ο τοπικός χαρακτήρας της οικονομίας και του πολιτισμού της υποχωρεί για να ενσωματωθεί σε μια ευρύτερη ενότητα με εθνικά χαρακτηριστικά.

Αξιοθέατα
Μέσα στην Κύμη τα αξιοθέατα είναι πολλά. Πρώτα-πρώτα μια απλή περιδιάβαση «έτσι χωρίς πρόγραμμα» αποκαλύπτει στον επισκέπτη ένα σημαντικό επαρχιακό κέντρο με το δικό του ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στυλ που κρατάει σε πείσμα των καιρών, αρκετά στοιχεία από το πλούσιο ιστορικό παρελθόν του. Δεν είναι λίγα τα παλιά σπίτια, κάποια από αυτά προσεκτικά αναπαλαιωμένα, που εντυπωσιάζουν. Λεπτομέρειες όπως οι σιδεριές των μπαλκονιών, τα φουρούσια, οι κτητορικές επιγραφές κ ά τονίζουν αυτήν την πολύτιμη ιστορική-αισθητική διάσταση.
Ανάμεσα σ’ αυτά τα κτήρια το Δημαρχείο και το Λαογραφικό Μουσείο, που θεωρείται από τα καλύτερα του είδους του πανελλαδικά. Ο επισκέπτης μπορεί να δει μοναδικά καλλιτεχνήματα, κυρίως υφαντά και κεντητά από την εποχή της μεγάλης οικονομικής ακμής της Κύμης, τον 19ο αιώνα. Ακόμα μια πλήρη ενδυματολογική σειρά από τοπικές φορεσιές, καθώς και διάφορα παραδοσιακά σκεύη.

Ο Ναός της Παναγίας της Λιαουτσάνισσας, στο νοτιοδυτικό άκρο της κωμόπολης, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς το τέμπλο και ο άμβωνας είναι έργο του μαρμαρογλύπτη από την Τήνο, Ιωάννη Χαλεπά, πατέρα του ιδιοφυούς Γιαννούλη Χαλεπά. Στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου, μπορεί κανείς να θαυμάσει τον περίτεχνο λειτουργικό επιτάφιο του 14ου αιώνα. Πολύ κοντά στην Κύμη, βρίσκεται και η ιαματική πηγή του Χωνευτικού, της οποίας το νερό φημίζεται για την ευεργετική του επίδραση στις περιπτώσεις νεφροπαθειών.
Ο ιδιόμορφος δρόμος Παραλίας –Κύμης (μήκους 4 χλμ), χαραγμένος πριν ενάμισι περίπου αιώνα, με τις συνολικά 52 στροφές του. Στο τεχνητό λιμάνι της Παραλίας, από τα μεγαλύτερα της χώρας, γίνονται οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες και εξυπηρετείται η γραμμή Κύμη-Σκύρος. Τέλος στην Κύμη υπάρχει το πατρικό σπίτι του Γεωργίου Παπανικολάου, καθώς εδώ γεννήθηκε και μεγάλωσε, ο διάσημος γιατρός-ερευνητής, που επινόησε το PAP-TEST σώζοντας εκατομμύρια γυναίκες από τον καρκίνο της μήτρας.

Προϊόντα με τοπικό χρώμα
Τα «κουκουλάρικα κάντρα», χειροτεχνήματα φτιαγμένα από κουκούλια, είναι το πιο αντιπροσωπευτικό προϊόν παραδοσιακής τέχνης της περιοχής, Ήδη ο συνεταιρισμός γυναικών που ασχολούνται με αυτή την μορφή δημιουργίας επεκτείνει τις δραστηριότητες του και στους τομείς παραγωγής και εκτροφής του μεταξοσκώληκα.
Από τα αγροτικά προϊόντα της Κύμης, τα σύκα είναι φημισμένα παντού και αποτελούν προϊόν ονομασίας προέλευσης. Θα τα βρείτε εύκολα συσκευασμένα και χύμα. Εξίσου φημισμένα είναι και τα τοπικά γλυκά: ο μπακλαβάς, τα αμυγδαλωτά, αλλά και τα γλυκά από μούστο, σουτζούκια, χαϊμαλιά και παστοκύδωνο. 

Γύρω περιοχή
Ο Οξύλιθος, με χαρακτηριστικό τους τρεις μικρούς βυζαντινούς ναούς, το Βίταλο που υπάρχει το μουσείο λιγνίτη, οι Καλημεριάνοι, με το παραδοσιακό πανηγύρι τους τον Δεκαπενταύγουστο, όπου προσφέρεται στους επισκέπτες στιφάδο, η Πλατάνα με την γραφική παραλία και το ιστορικό «Μουράγιο», η Ενορία, το χωριό των ναυτικών, οι Ταξιάρχες, όπου έχει αναπτυχθεί η παραδοσιακή τέχνη της καλαθοπλεκτικής, το Στόμιο, με τον αναπτυσσόμενο τουριστικό οικισμό και τέλος το Σουτσίνι, η Μουρτερή, ο Τσίλαρος, με τις καθαρές αμμουδιές τους και τα διαυγή νερά τους.