Η καταστροφή των Ψαρών

Στις 20 Ιουνίου του 1824 γράφεται μια από τις τραγικότερες σελίδες στην ιστορία του επαναστατικού αγώνα των σκλαβωμένων Ελλήνων.
Τα Ψαρά είναι νησί στα βορειοδυτικά  της Χίου και σε απόσταση 18 χιλιόμετρα από αυτήν. Οι Ψαριανοί κατά την επανάσταση του ’21 ανέπτυξαν ισχυρό στόλο και πήραν μέρος σε όλες τις ναυμαχίες. Οι Ψαριανοί Κανάρης, Παπανικολής, Πιπίνος, Βρατσάκος υπήρξαν απαράμιλλοι αγωνιστές και μπουρλοτιέρηδες. Οι Τούρκοι που είχαν αντιληφθεί το σπουδαίο ρόλο του ναυτικού των Ψαρών, προσπαθούν να εξουδετερώσουν την δράση του. Έτσι ο Χοσρέφ πασάς επικεφαλής μεγάλης δύναμης προσέγγισε στα Ψαρά. Στην γενική συνέλευση για την αντιμετώπιση των τουρκαλβανών, αποφάσισαν να αγωνιστούν δυστυχώς στην ξηρά παρά τις αντιρρήσεις του Κανάρη, αχρηστεύοντας ουσιαστικά το στόλο τους. Οι Τούρκοι κατάφεραν να αποβιβάσουν στρατό στο νησί και μετά από σκληρές μάχες κατόρθωσαν να καταβάλουν τους υπερασπιστές του νησιού και να επιδοθούν στην σφαγή, την λεηλασία και την καταστροφή της νήσου. Τα Ψαρά δεν υπήρχαν πια. Στο ηρωικό νησί δεν έμεινε παρά η καταστροφή και η ερημιά. Το πλήγμα ήταν πολύ μεγάλο για το αγωνιζόμενο έθνος. Η καταστροφή των Ψαρών, προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον και συμπαράσταση που εκφράστηκε είτε μέσω καλλιτεχνικών δημιουργημάτων, είτε μέσω πολιτικών διαβημάτων. Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε το περίφημο επίγραμμα του:

«Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
περπατώντας η δόξα μονάχη
μελετά τα λαμπρά παλικάρια
και στην κόμη στεφάνι φορεί
γινομένο από λίγα χορτάρια
που ’χαν μείνει στην έρημη γη».