Βάλτε τις μάσκες…

Τριώδιο και Απόκριες

Στοιχεία του Καρναβαλιού

Έθιμα και Παραδόσεις

Τριώδιο και Απόκριες

Με την λατινογενή σύνθετη λέξη καρναβάλι, ( carne=κρέας και vale=χαιρετώ), αντίστοιχη της ελληνικής Αποκρεά-Αποκριά, (αποχή από το κρέας), χαρακτηρίζεται η περίοδος των τριών εβδομάδων, που ανοίγει το Τριώδιο, πριν την μεγάλη Σαρακοστή. Τριώδιο είναι το βιβλίο της εκκλησιαστικής Ακολουθίας των ύμνων που ψάλλονται από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι και του Μεγάλου Σαββάτου. Η πρώτη εβδομάδα της Αποκριάς, ονομάζεται «προφωνίσημη», επειδή την προφωνούσαν (διαλαλούσαν), η δεύτερη κρεατινή, επειδή τρώνε κρέας και η τρίτη, τυρινή, επειδή τρώνε γαλακτοκομικά, προετοιμαζόμενοι για την νηστεία της σαρακοστής. Οι μέρες λοιπόν αυτές αποτελούν, μέρες διασκέδασης, εκτόνωσης, μασκαρέματος, αλλά και μέρες για να φάνε, να πιούνε και να γλεντήσουνε. Για την προέλευση του καρναβαλιού υπάρχουν πολλές εκδοχές. Από τα Διονύσια ή την πομπή των Ελευθερίων Μυστηρίων, μέχρι τα Σατουρνάλια των Ρωμαίων. Την Βυζαντινή εποχή η αποκριά και οι μεταμφιέσεις είχαν πάνδημο χαρακτήρα, παρ’ όλες τις απαγορεύσεις της Εκκλησίας και των εκκλησιαστικών πατέρων, όπως ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Κλήμης ο Αλεξανδρείας, που με πύρινους λόγους στηλίτευαν όσους μεταμφιέζονταν, καθώς τα θεωρούσαν ειδωλολατρικά έθιμα. Μάλιστα στα τέλη του 7ου αιώνα η εν Τρούλλω Οικουμενική Σύνοδος, βάσει Κανόνων απαγόρευσε τις μεταμφιέσεις

Στοιχεία του Καρναβαλιού
Η αποκριά είναι συνήθως στην αρχή της άνοιξης, τότε που η γη «ξυπνάει» από τον χειμώνα και αρχίζει να καρποφορεί και να βλασταίνει. Οι μεταμφιέσεις και οι άσεμνες παραστάσεις, ο χορός και τα κτυπήματα της γης με τα πόδια, όπως και στις αρχαίες διονυσιακές γιορτές έχουν σαν στόχο ακριβώς αυτήν την καρποφορία της γης. Ακόμη το φαγοπότι και η καλοπέραση, είναι ομοιοπαθητικές προσπάθειες που θα συμβάλλουν σ’ αυτό. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, των Ψυχοσάββατων κατά την διάρκεια της Αποκριάς, όπου σύμφωνα με παγανιστικά έθιμα, θυμούνται τους νεκρούς για να τους εξευμενίσουν και να βοηθήσουν να καρπίσει η γη

Έθιμα και Παραδόσεις

Άλλο ένα χαρακτηριστικό της αποκριάς είναι το γαϊτανάκι, ένα παραδοσιακό παιχνίδι, που αποτελείται από ένα ψηλό στύλο, που έχει μακριές χρωματιστές κορδέλες, όπου αγόρια και κορίτσια γυρίζουν χορεύοντας γύρω-γύρω. Πιθανώς ο κυκλικός αυτός χορός με τις εναλλαγές μάλιστα των χρωματιστών λωρίδων, να συμβολίζει τον κύκλο της ζωής, χειμώνας-άνοιξη, ζωή-θάνατος. Ακόμα ένα γνώρισμα, οι φωτιές που ανάβουν στα τρίστρατα σταυροδρόμια το βράδυ της τελευταίας αποκριάς ή το βράδυ της «τρανής αποκριάς» για να κάψουν τον καρνάβαλο. Πιθανώς και η ονομασία τριώδιο να προήλθε από αυτό, τρεις οδοί. Άλλο ένα έθιμο είναι οι «γάμοι» όπως ο βλάχικος στην Θήβα ή του Κουτρούλη στην Μεθώνη και σε άλλα μέρη της πατρίδας μας, με την νύφη να παριστάνεται από άνδρα, το προξενιό, τα προικιά, το γλέντι του γάμου, με τα σκωπτικά πειράγματα και την σατυρική αθυροστομία