Να τα πούμε;

Τα κάλαντα αποτελούν για όλους μας ίσως την πιο γλυκιά ανάμνηση των παιδικών μας χρόνων, όταν με το τριγωνάκι ξεχυνόμαστε στις γειτονιές για να τα «πούμε» την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων.

Η προέλευση της λέξης κάλαντα τυγχάνει πολλών ερμηνειών. Κατ’ άλλους προέρχεται από την λατινική  λέξη calendae που σημαίνει καινούριος μήνας, κατ’ άλλους από το ελληνικό ρήμα καλώ, λόγω της ανάγκης υπενθύμισης των γιορτών κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, με τα κάλαντα να αποτελούν το «κάλεσμα». Τραγούδια σαν τα κάλαντα συναντάμε όμως και στην αρχαιότητα, από την εποχή ακόμα του Ομήρου, όταν παιδιά κρατώντας κλαδιά ελιάς ή δάφνης, γύριζαν από σπίτι σε σπίτι εύχονταν για καλή σοδειά, πλούτο και ευημερία. Στην σημερινή εποχή αν και οι στίχοι από  τα κάλαντα είναι σε πολλά σημεία σε γλώσσα αρχαϊκή  ή Βυζαντινή ή διαφοροποιούνται από τόπο σε τόπο, αποτελούν τραγούδια με θρησκευτικό και ευχετήριο σκοπό. Το τραγούδι για τα κάλαντα συνοδεύεται με το παραδοσιακό σιδερένιο «τριγωνάκι», αλλά και πολλές φορές με άλλα όργανα (φυσαρμόνικα, ακορντεόν κ ά). Το φιλοδώρημα δε παλαιοτέρα ήταν με κέρασμα, (γλυκά, τρόφιμα κ ά), ενώ σήμερα είναι πάντα χρηματικό.  

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ

Παραδοσιακά

Καλήν ημέραν άρχοντες,

αν είναι ορισμός σας,

Χριστού την Θείαν γέννησιν,

να πω στ' αρχοντικό σας…

Αιγαίου

Κάτω στα Ιεροσόλυμα, στηηής Βη- στης Βηθλεέμ την πόολη,

εκεί δεντρί δεν ήτανε, δεεεντρί- δεντρί ξεφανερώθη

Αίγινας

Καλημέρα, καλημέρα και πάντα καλημέρα,

να τον καλημερίσουμε αυτόν τον νιον αφέντη.

Δωδεκανήσων

Aύτη είναι η ημέρα

όπου ήρθ᾿ ο Λυτρωτής. 

Θράκης

Χριστός γεννιέται, χαρά στον κόσμο,

χαρά στον κόσμο, στα παλληκάρια.

Ικαρίας

Για σένα κόρη όμορφη

ήρθαμε να τα πούμε…

Κέρκυρας

Σήμερο οι μάγοι έρχονται στη χώρα του Ηρώδη.

Και ο Ηρώδης ταραχθείς έγινε θηριώδης …

Πελοποννήσου

Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου,

για εβγάτε, δέστε, μάθετε, πως ο Χριστός γεννιέται,

Πόντου

Χριστός γεννέθεν, χαρά στον κόσμον,

ακαλή ώρα, καλή ση μέρα,

Σάμου

Σένα σου πρέπει, αφέντη μου, καρέκλα καρυδένια,

για ν᾿ ακουμπά η μέση σου η μαργαριταρένια.