Πάσχα των Ελλήνων, Πάσχα

Όλα, όσα πρέπει να «ξέρουμε»

για τη λαμπρή γιορτή της ορθοδοξίας

Τι είναι Πάσχα
Η λέξη Πάσχα προέρχεται από την εβραϊκή pesah, που σημαίνει διάβαση, πέρασμα. Εορταζόταν από τους Εβραίους σε ανάμνηση της εξόδου τους από την Αίγυπτο και την διάβαση της Ερυθράς θάλασσας. Με την Ανάσταση του Χριστού η γιορτή του Πάσχα, διατήρησε κάποια εβραϊκά έθιμα, αλλά εμπλουτίστηκε και με διάφορα άλλα. Ο χριστιανικός συμβολισμός του Πάσχα καθιερώθηκε από τον Απόστολο Παύλο και έχει διττή σημασία. Η πρώτη αναφέρεται στον Χριστό, που σταυρώθηκε για να μας σώσει από τις αμαρτίες μας και η δεύτερη στην Ανάσταση, με συμβολισμό την νίκη του Χριστού ενάντια στον θάνατο. «Θανάτω θάνατον πατήσας».Η αντίστοιχη ελληνική λέξη για το Πάσχα είναι Λαμπρή, λέξη που δίδαξε και η εκκλησία μας, διότι η ημέρα της Ανάστασης του Χριστού είναι ένα λαμπρό γεγονός

Γιατί νηστεύουμε την Σαρακοστή
Από την Kαθαρά Δευτέρα που ξεκινά η νηστεία και για σαράντα μέρες, οι πιστοί απέχουν από όλα τα ζωικά προϊόντα όπως το κρέας, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, τα ψάρια με εξαίρεση την ημέρα του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων, αλλά και το λάδι, τις Τετάρτες, τις Παρασκευές και όλη την Μεγάλη Εβδομάδα για όσους τηρούν κατά γράμμα την νηστεία. Η νηστεία σκοπό έχει την σωματική και πνευματική δοκιμασία του ατόμου, λειτουργώντας σαν ένα μέσο κάθαρσης και προετοιμασίας του σώματος και της ψυχής για την Άγια ημέρα της Ανάστασης.

Γιατί βάφουμε κόκκινα αυγά
Ο συμβολισμός του αυγού έχει αρχέγονες ρίζες, θεωρείτο ακόμα και σε προχριστιανικές τελετές, ως ένα σύμβολο της ζωής, καθώς από το φαινομενικά νεκρό, το αυγό θα γίνει φορέας ζωής με το εκκολαπτόμενο πτηνό. Το κόκκινο χρώμα που βάφονται, συμβολίζει το αίμα του Χριστού που χύθηκε την ημέρα της σταύρωσής του, την Μεγάλη Πέμπτη δηλαδή, ημέρα κατά την οποία έχει επικρατήσει να βάφουμε τα αυγά και γι αυτό την ονομάζουν και «κόκκινη Πέμπτη».Τέλος το τσούγκρισμα των αυγών, το Μεγάλο Σάββατο, παραπέμπει στις ταφόπλακες που άνοιξαν με την Ανάσταση του Χριστού.

Γιατί κρατάμε λαμπάδες
Το έθιμο της λαμπάδας το συναντάμε και στην αρχαία Ελλάδα, όπου σε μεγάλες γιορτές άναβαν κεριά για να τονίσουν την λαμπρότητα του γεγονότος. «Προσέλθωμεν λαμπαδηφόροι…». Στην χριστιανική παράδοση ο πιστός πρέπει να κρατά λαμπάδα από καθαρό κερί. Κίτρινο (πένθιμο) την Μεγάλη Παρασκευή στον Επιτάφιο, όπως στις κηδείες και λευκό (γιορτινό) το Μεγάλο Σάββατο, που συμβολίζει την χαρά από την Ανάσταση του Χριστού.

Τι είναι η Ανάσταση
Με την λέξη Ανάσταση εννοούμε γενικά την ημέρα του Πάσχα, ή ειδικότερα την ώρα που ψάλλεται το «Χριστός Ανέστη» τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου. Η Ανάσταση όμως είναι το γεγονός που διαφοροποιεί τον χριστιανισμό από οποιαδήποτε άλλη θρησκεία, καθώς μόνον σε μας ανασταίνεται η κεφαλή της εκκλησίας, ενώ στις άλλες θρησκείες οι αρχηγοί είναι θνητοί. Έχουμε δε τρεις «Αναστάσεις», Την «πρώτη» το μεσημέρι του Μ. Σαββάτου, την κυρίως Ανάσταση τα μεσάνυχτα και την «δεύτερη» που ονομάζεται και Αγάπη, το μεσημέρι της Κυριακής του Πάσχα, όπου κατά τα καθιερωμένα της εκκλησίας, διαβάζεται το Ευαγγέλιο μεταφρασμένο σε δώδεκα γλώσσες.

Γιατί ρίχνουμε κροτίδες στην Ανάσταση
Στους λαούς υπάρχει η δοξασία ότι στον θόρυβο υπάρχουν στοιχεία απόδιωξης και εκφοβισμού των κακών δαιμόνων και πνευμάτων και αποτρεπτικής μαγείας. Οι διάφοροι θόρυβοι, κρότοι, πυροβολισμοί, κτύπημα στα στασίδια, ή στις πόρτες της εκκλησίας, το σπάσιμο των κανατιών (Επτάνησα), το δυνατό κτύπημα της καμπάνας, αλλά ακόμα και το εκτυφλωτικό φως των βεγγαλικών, όταν ο παπάς ψάλλει το «Χριστός Ανέστη», έχει σκοπό να εκφοβίσει τον θάνατο, να διώξει μακριά το κακό και να γνωστοποιήσει την Ανάσταση, την νίκη του Χριστού ενάντια στο θάνατο.

Γιατί κρατάμε για σαράντα μέρες το Άγιο Φως
Ο αριθμός σαράντα είναι ένας ιερός αριθμός και πολλά έθιμά μας ανάγουν σ’ αυτόν, Όπως το 40ήμερο μνημόσυνο των νεκρών, το νεογέννητο και η λεχώνα που πρέπει να σαραντίσουν πρώτα για να βγουν από το σπίτι, οι σαράντα ημέρες που έμεινε ο Ιησούς στην έρημο, το σαρανταήμερο της Σαρακοστής πριν το Πάσχα.

Γιατί σουβλίζουμε το αρνί.
Το σούβλισμα του α αρνιού έχει διπλή σημασία. Η μια με ρίζες από την αρχαία Ελλάδα, όπου μετά τον θάνατο των συγγενών τους επί σαράντα ημέρες οι αρχαίοι Έλληνες, έψηναν αρνιά και γλένταγαν δίπλα στον τάφο τους για να τους τιμήσουν. Και η δεύτερη, στην ιουδαϊκή θρησκεία το αρνί συμβολίζει το εξιλαστήριο θύμα. Το σούβλισμα του αρνιού, συμβολίζει τον Χριστό που θυσιάστηκε σαν τον αμνό για την δική μας σωτηρία. «Ο αμνός ο αίρων τας αμαρτίας του κόσμου».

Γιατί καίμε τον Ιούδα
Σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, ιδιαίτερα στην Βόρεια Ελλάδα, επικρατεί το έθιμο της καύσης του ομοιώματος του Ιούδα ή Εβραίου όπως το λένε, ανήμερα το Πάσχα. Με την συμβολική αυτή κίνηση, η λαϊκή συνείδηση καταδικάζει την προδοτική πράξη του δείχνοντας την αγανάκτησή της. Ακόμα στην πυρά (φωτιά) αποδίδονται καθαρτήριες ιδιότητες.