Ταξιδεύοντας με το πνεύμα των Χριστουγέννων

Έθιμα από όλη την Ελλάδα 

που αντέχουν στον χρόνο 

και κρατάνε ζωντανή την παράδοση

«Το τάϊσμα της βρύσης» που εντοπίζεται κυρίως σε περιοχές της Κεντρικής Ελλάδας. Θυμίζει κάτι από τις σπονδές που προσφέρανε οι αρχαίοι Έλληνες, καθώς κοπέλες πηγαίνουν το βράδυ της παραμονής και αφήνουν σε πηγές και βρύσες κεράσματα τυρί, στάρι, κλαδιά ελιάς και γεμίζουν την στάμνα τους με το «αμίλητο νερό», αφού σ’ όλη την διαδρομή μέχρι το σπίτι τους δεν μιλούν καθόλου.

Ένα άλλο έθιμο που τηρείται στα χωριά της Βόρειας Ελλάδας και κυρίως στην Μακεδονία, αλλά και σε νησιά των Κυκλάδων, είναι το χριστόξυλο. Διαλέγουν ένα χοντρό ξύλο από ελιά ή πεύκο και αφού καθαρίσουν το τζάκι από παλιές στάχτες, το ανάβουν για όλο το δεκαήμερο των Χριστουγέννων. Συμβολίζει την ζεστασιά στην φάτνη του Χριστού και την ελπίδα της γέννησης.

Παρόμοια έθιμα είναι «Tο πάντρεμα της φωτιάς», όπου ανάβουν (παντρεύουν) στο τζάκι ένα ξύλο από αρσενικό δέντρο και ένα από θηλυκό και «Κλωνάρια στο τζάκι» που το συναντάμε στην Θεσσαλία, όπου βάζουν γύρω στο τζάκι τα μεν αγόρια κλωνάρια αγριοκερασιάς, τα δε κορίτσια κλαδιά κέδρου, που συμβολίζουν τις ευχές τους. Όποια καούν πιο γρήγορα σημαίνει ότι πιο γρήγορα θα πραγματοποιηθούν και οι ευχές του παιδιού που το έβαλε.

Στην Πελοπόννησο και στην Θεσσαλία χαρακτηριστικό είναι το έθιμο με το σφάξιμο του γουρουνιού, η γουρουνοχαρά. Το έθιμο κρατάει από τα χοιροσφάγια, μια παλιά τελετή. Τα παλαιότερα τουλάχιστον χρόνια κάθε οικογένεια μεγάλωνε κατά την διάρκεια της χρονιάς, ένα ή και περισσότερα γουρουνάκια (χοίρους) που στις αρχές Δεκεμβρίου τα έσφαζαν, αξιοποιώντας και το μικρότερο κομμάτι κρέατος για να φάνε τις ημέρες τις γιορτινές ημέρες, αλλά και τον υπόλοιπο χρόνο.

Τα ρογκατσάρια ή μωμόγεροι, τα συναντάμε σε πολλές περιοχές τις Μακεδονίας και της Θράκης, κατά τα οποία οι άνδρες φοράνε προβιές ζώων και κρατάνε σπαθιά. Πηγαίνουν από το ένα σπίτι στο άλλο τραγουδώντας και παίρνοντας φιλέματα. Αν συναντηθούν μεταξύ τους διαφορετικές ομάδες, στήνουν εικονική μάχη και η ομάδα που θα χάσει, δίνει υποταγή στους κερδισμένους. Και τέλος οι «αράπηδες» ένα δρώμενο με μεταμφιέσεις που αναβιώνει σε πολλά χωριά της Δράμας. Οι ρίζες του δρώμενου ανάγουν στην διονυσιακή λατρεία με επιρροές από την χριστιανική θρησκεία.